การขยายผลต้นแบบการจัดการขยะและการสร้างนโยบายสาธารณะด้านการจัดการขยะ ในพื้นที่ตำบลโพนสวรรค์ ตำบลขามเฒ่า และตำบลนาราชควาย จังหวัดนครพนม

บทคัดย่อ

          โครงการขยายผลต้นแบบการจัดการขยะและการสร้างนโยบายสาธารณะด้านการจัดการขยะในพื้นที่ตำบลนาราชควาย ตำบลขามเฒ่า และตำบลโพนสวรรค์ จังหวัดนครพนม มีวัตถุประสงค์เพื่อขยายผลความสำเร็จของหมู่บ้านต้นแบบ (หมู่ที่ 11 บ้านนาราชควาย) สู่ชุมชนอีก 10 แห่งในพื้นที่ตำบลนาราชควาย เพื่อให้เห็นภาพความสำเร็จในระดับตำบล (นาราชควายโมเดล) นอกจากนี้ยังได้มีการขยายผลความสำเร็จไปยังตำบลอื่น ๆ อีก จำนวน 2 แห่ง คือ ตำบลขามเฒ่าและตำบลโพนสวรรค์ โดยจะนำรูปแบบการจัดการขยะของหมู่ที่ 11 บ้านนาราช  ควาย มาประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับบริบทพื้นที่ เพื่อให้เกิดความสำเร็จด้านการบริหารจัดการขยะ และเกิดนโยบายสาธารณะจากประชาชนที่แท้จริง

           ผลลัพธ์ที่เกิดจากโครงการฯ สามารถสรุปรายละเอียดแยกเป็น 3 ประเด็น คือ (1) ด้านเศรษฐกิจ เกิดรายได้ขึ้นในชุมชนทั้งในรูปของสวัดิการเงินปันผล เงินกู้ฉุกเฉิน และเงินจากการนำขายไปขาย-ฝาก กับธนาคารขยะชุมชน ค่าเฉลี่ยรายได้จากการเปิดธนาคารขยะชุมชนเท่ากับ 10,000 บาทต่อเดือนต่อหมู่บ้าน (2) ด้านสังคม เกิดความสามัคคีขึ้นในชุมชน เพราะการจัดการขยะของชุมชนจะสำเร็จได้ยากหากคนในชุมชนไม่ร่วมมือกันดำเนินงาน กล่าวคือปริมาณขยะลดลงจากการจัดการขยะของทุกคนในพื้นที่ ส่งผลให้มีโอกาสพบปะ พูดคุย หารือ ในเรื่องเดียวกันมากขึ้น และเกิดสังคมแห่งการเรียนรู้ เกิดนักวิจัยในชุมชน เกิดทีมพี่เลี้ยงเพื่อดูแลด้านปัญหาขยะในพื้นที่ และ (3) ด้านสิ่งแวดล้อม ผลลัพธ์จากปริมาณขยะในชุมชนลดลง ส่งผลให้สิ่งแวดล้อมในชุมชนดีขึ้น แก้ไขปัญหาด้านกลิ่นเหม็นเน่าในขยะตกค้าง แก้ปัญหาด้านทัศนอุจจาดจากความสกปรกของขยะล้นถัง หมายขุ้ยเขี่ย แก้ปัญหาด้านน้ำเน่าเสีย แหล่งเพาะพันธุ์ยุงลาย เป็นต้น

 จากแบบสอบถามทัศนคติและความพึงพอใจของผู้ตอบแบบสอบถามในพื้นที่ต้นแบบ ทั้ง 3 แห่ง พบว่า ก่อนการดำเนินโครงการ ตำบลนาราชควาย และตำบลขามเฒ่าผู้ตอบแบบสอบถามมีความรู้ความเข้าใจด้านการจัดการขยะในระดับปานกลาง คือมีค่าเฉลี่ย อยู่ที่ 3.20 และ 2.97 ตามลำดับ ส่วนตำบลโพนสวรรค์ผู้ตอบแบบสอบถามมีความรู้ความเข้าใจระดับน้อย คือมีค่าเฉลี่ย   อยู่ที่ 2.43 สรุปภาพรวมผู้ตอบแบบสอบถามพื้นที่นาราชควายส่วนใหญ่มีความพึงพอใจต่อโครงการฯ ระดับมากคือมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.04 และระดับความความพึงพอใจต่อภาพรวมของโครงการมีมากที่สุดคือมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.63 และภาพรวมผู้ตอบแบบสอบถาม

พื้นที่หมู่ที่ 7 บ้านกล้วย ตำบลขามเฒ่า ส่วนใหญ่มีความพึงพอใจต่อโครงการฯ ระดับมากคือมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.18 และระดับความความพึงพอใจต่อภาพรวมของโครงการมีมากที่สุดคือมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.80 และภาพรวมผู้ตอบแบบสอบถามพื้นที่หมู่ที่ 6 บ้านหนองหญ้าปล้อง ตำบลโพนสวรรค์ส่วนใหญ่มีความพึงพอใจต่อโครงการฯ ระดับมากคือมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.14 และระดับความความพึงพอใจต่อภาพรวมของโครงการมีมากที่สุดคือมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 4.80 นอกจากนี้ยังเกิดนโยบายสาธารณะด้านการจัดการขยะที่เหมาะสมกับพื้นที่ต้นแบบทั้ง 3 แห่ง คือตำบลนาราชควาย ตำบลขามเฒ่า และตำบลโพนสวรรค์ ซึ่งจะนำไปสู่ความยั่งยืนในอนาคต