การออกแบบตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์ข้าว: กรณีศึกษา วิสาหกิจชุมชนกลุ่มข้าวฮางงอกโพธิ์กลาง จังหวัดนครราชสีมา
คำสำคัญ:
ตราสินค้า, การบรรจุภัณฑ์, การเพิ่มมูลค่า, ผลิตภัณฑ์ข้าว, นครราชสีมาบทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อออกแบบตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์ของผลิตภัณฑ์ข้าว และศึกษาความพึงพอใจต่อตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์: กรณีศึกษากลุ่มวิสาหกิจชุมชนข้าวฮางงอกโพธิ์กลาง จังหวัดนครราชสีมา การวิจัยครั้งนี้ใช้ระเบียบวิจัยแบบผสานวิธี โดยระยะแรกเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ จากการสัมภาษณ์เชิงลึกด้วยแบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้างจากผู้นำกลุ่มวิสาหกิจชุมชน จำนวน 8 คน เพื่อให้ได้แนวทางการพัฒนาตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์ ระยะที่สองเป็นการวิจัยเชิงปริมาณโดยใช้แบบสอบถามในการเก็บรวบรวมข้อมูลจากกลุ่มลูกค้า 400 คน ในเขตเทศบาลนครนครราชสีมา ซึ่งใช้วิธีการสุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการถดถอยพหุคูณ ผลการวิจัยเชิงคุณภาพ พบว่า การเพิ่มมูลค่าด้วยการสร้างตราสินค้าและการออกแบบบรรจุภัณฑ์สามารถช่วยให้ผลิตภัณฑ์มีความโดดเด่น บ่งบอกถึงอัตลักษณ์ของชุมชนผ่านตราสินค้า และสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับตัวสินค้า ในขณะที่ผลการวิจัยเชิงปริมาณเพื่อทดสอบสมมติฐาน พบว่า ตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์มีผลในเชิงบวกอย่างมีนัยสำคัญต่อความพึงพอใจของลูกค้า จากผลที่ได้กลุ่มวิสาหกิจชุมชนสามารถนำไปประยุกต์ใช้เพื่อตอบสนองความต้องการที่แท้จริงของผู้บริโภค
เอกสารอ้างอิง
กิติพัฒน์ นนทปัทมะดุลย์. (2554). การวิจัยเชิงคุณภาพในสวัสดิการสังคม: แนวคิดและวิธีการวิจัย (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.
กระทรวงพาณิชย์. (2563). ยุทธศาสตร์การพัฒนาเกษตรอินทรีย์แห่งชาติ พ.ศ. 2560–2564. กรุงเทพฯ: กระทรวงพาณิชย์. ค้นเมื่อ วันที่ 10 มีนาคม 2563. เข้าถึงจาก
กัลยา วานิชย์บัญชา. (2552). สถิติสำหรับงานวิจัย (พิมพ์ครั้งที่ 4). กรุงเทพฯ: ศูนย์หนังสือแห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
ณพรรณ สินธุศิริ ฉัตรชัย อินทสังข์ ดุษฎี เทียมเทศ บุญมาสูงทรง ปุริม หนุนนัด และเกศชฎา ธงประชา. (2563). ช่องทางการจัดจำหน่ายสำหรับผลิตภัณฑ์แปรรูปข้าวอินทรีย์: กรณีศึกษาวิสาหกิจชุมชนข้าวหอมมะลินครคง นครราชสีมา. วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์มหาวิทยาลัยบูรพา. ปีที่ 28 ฉบับที่ 2, 82-107.
ดุษฎี เทียมเทศ บุญมาสูงทรง พรทิพย์ รอดพ้น สิริภัค ฤทธิ์น้ำค้า เพลงพิณ เพียรภูมิพงศ ์อนิวรรต หาสุข จิรายุส วรรัตน์โภคา น้ำฝน สามสาลี ชมภูนุช ฆ้องลา และสุมาลี มุสิกา. (2563). การพัฒนาบรรจุภัณฑ์และตราผลิตภัณฑ์ข้าวอินทรีย์คงคุณ. วารสารวิชาการรับใช้สังคม มทร.ล้านนา, ปีที่ 4 ฉบับที่ 1, 75-85.
ทวีศักดิ์ แสวงสาย. (2561). การพัฒนาการตลาดผลิตภัณฑ์ข้าวอินทรีย์แปรรูปเพื่อสุขภาพ กรณีศึกษากลุ่มวิสาหกิจชุมชนเกษตรทฤษฎีใหม่ ตำบลคอโค อำเภอเมืองสุรินทร์ จังหวัดสุรินทร์. คณะวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏสุรินทร์, สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ.
ธีรา เดชนครินทร์, ธนัญญา ยินเจริญ และอัคญาณ อารยะญาณ. (2562). การประเมินความต้องการจำเป็นในการพัฒนาตนเองของผู้ประกอบการธุรกิจชุมชน: กรณีศึกษาเทศบาลตำบลเกาะแต้ว จังหวัดสงขลา. วารสารวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา, 27(53), 225-254.
นคเรศ ชัยแก้ว, อุดมศักดิ์ สาริบุตร, สถาพร ดีบุญมี ณ ชุมแพ และผดุงชัย ภู่พัฒน์. (2556). การศึกษาและพัฒนาบรรจุภัณฑ์ลำไยอบแห้ง จังหวัดลำพูน. วารสารวิชาการ ศิลปะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร, 3(2), 86-95.
นัทธ์หทัย เถาตระกูล. (2562). การออกแบบตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์ของกลุ่มธุรกิจชุมชนในอำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน. วารสารการบัญชีและการจัดการ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม, 11(2), 100-117.
นพวรรณ ชีวอารี. (2555). การวิจัยและพัฒนาบรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์หมูแปรรูปเพื่อส่งเสริมการขาย กรณีศึกษาบรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์หมูแปรรูปในชุมชนท้องถิ่นจังหวัดนครปฐม. ปริญญานิพนธ์ ปริญญาศิลปกรรมศาสตรมหาบัณฑิต. มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ.
ปิ่นปินัทธ์ จ่าดา. (2564). การเพิ่มมูลค่าทางการตลาดผ้าหม้อห้อมผ่านการออกแบบลวดลาย. วารสารวิชาการ สถาบันวิทยาการจัดการแห่งแปซิฟิค, 1(7), 245-254.
พิมพ์นิภา รัตนจันทร์ ฉัตรชัย อินทสังข์ และปิยมาภรณ์ เทียมจิตร. (2563). การพัฒนาผลิตภัณฑ์โดย กระบวนการสร้างคุณค่าร่วมกันของผลิตภัณฑ์ข้าวตังเสวย จังหวัดนครราชสีมา. วารสารศิลปศาสตร์และวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์, ปีที 7 ฉบับที่ 2, 1-17.
มยุรี ภาคลำเจียก. (2558). รอบรู้บรรจุภัณฑ์. กรุงเทพมหานคร: จินดาสาส์นการพิมพ์.
รัชฎาพร ใจมั่น อัศพงษ์ อุประวรรณา และณัฐพงศ์ กันหา. (2563). การออกแบบตราสินค้าและบรรจุภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าผลิตภัณฑ์โจ๊กกึ่งสำเร็จรูปจากข้าวหอมมะลิแดง. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย, 40(2), 49-62.
สุภางค์ จันทวานิช. (2554). การวิเคราะห์ข้อมูลในการวิจัยเชิงคุณภาพ (พิมพ์ครั้งที่ 10). กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สมเกียรติ สกุลสุรเอกพงศ์. (2559). มูลค่าเพิ่มของผลิตภัณฑ์และบริการในกิจการเพื่อสังคม. วารสารการจัดการ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์, 5(3), 46-56.
อณัญญา กรรณสูต. (2563). การออกแบบบรรจุภัณฑ์เพื่อเพิ่มมูลค่าสินค้ามาส์กหน้าผงทองคำสำหรับผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์โอท็อปสมุนไพร กุสุมา. วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย มนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์, 39(4), 69-88.
Argandoña, A. (2011). Stakeholder theory and value creation. IESE Business School, 1-11.
Carson, D. J., Gilmore, A., Perry, C., & Gronhaug, K. (2001). Qualitative Marketing Research, Sage, London.
Cochran, W. G. (1977). Sampling Techniques, Third Edition. New York: John Wiley & Sons.
Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., & Anderson, R.E. (2010). Multivariate data analysis: A global perspective (7th ed.) Upper Saddle River, N.J.: Pearson/Prentice-Hall.
Jerzyk, E. (2016). Design and communication of ecological content on sustainable packaging in young consumers’ opinions. Journal of Food Products Marketing, 22(6), 707-716.
Kotler, P., & Armstrong, G. (2018). Principles of Marketing (17th Glob ed.). Pearson.
Kotler, P., & Keller, K. L. (2016). Marketing Management (15th ed.). Boston: Pearson Higher Education.
Osborne, J. W., & Waters, E. (2002). Multiple Regression Assumptions. ERIC Digest.
Pagani, M., Vittuari, M., & Falasconi, L. (2015). Does packaging matter? Energy consumption of pre-packed salads. British Food Journal, 117(7), 1961-1980.
Perreault, W. D., Cannon, J. P., & McCarthy, E. J. (2017). Essentials of marketing: A marketing strategy planning approach (15th ed.). New York: McGraw-Hill.
Pride, W. M., Ferrell, O. C., Lukas, B. A., Schembri, S., & Niininen, O. (2015). Marketing Principles (2nd ed.). China: Cengage
Rundh, B. (2016). The role of packaging within marketing and value creation. British Food Journal, 118(10), 2491-2511.
Schiffman, L. G., & Wisenblit, J. L. (2015). Consumer Behavior (11th ed.). London: Pearson Education.
Yontwikai, W. (2014). CSV Evolution Idea: Creating Shared Value by Porter & Kramer. Escape The Great White & Model. Bangkok: BrandAge Essential.
