การบริหารความเสี่ยงเพื่อเสริมสร้างคุณภาพและความปลอดภัยในโรงเรียนมัธยมศึกษา สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน

บทคัดย่อ

การบริหารความเสี่ยงในโรงเรียนมัธยมศึกษาไทยภายใต้การกำกับของสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) เป็นประเด็นเชิงยุทธศาสตร์ที่ต้องให้ความสำคัญ เนื่องจากโรงเรียนกว่า 29,000 แห่ง ครอบคลุมนักเรียนกว่า 6.5 ล้านคน และครูบุคลากรเกือบครึ่งล้านคน ล้วนเผชิญกับความเสี่ยงที่หลากหลายและซับซ้อน ทั้งด้านวิชาการที่สะท้อนผ่านผลการทดสอบ PISA 2022 ซึ่งต่ำกว่าค่าเฉลี่ย OECD อย่างต่อเนื่อง ด้านสิ่งแวดล้อมที่ถูกกระทบจากภัยธรรมชาติและการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ ด้านสังคมและพฤติกรรมที่ปรากฏชัดในปัญหาการบูลลี่และสุขภาวะจิตใจของนักเรียน ด้านเทคโนโลยีและข้อมูลที่เชื่อมโยงกับกฎหมายคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลและภัยไซเบอร์ ตลอดจนด้านความต่อเนื่องทางการเรียนรู้ที่ได้รับผลกระทบโดยตรงจากวิกฤตโควิด-19

          บทความนี้นำเสนอการสังเคราะห์วรรณกรรมและกรอบทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง ได้แก่ ISO 31000, COSO ERM และ Comprehensive School Safety Framework (CSSF) ซึ่งสามารถบูรณาการเพื่อพัฒนาระบบบริหารความเสี่ยงที่สอดคล้องกับบริบทไทย โดยเสนอให้ใช้กระบวนการ 4 ขั้นตอน ได้แก่ การระบุความเสี่ยง การวิเคราะห์และประเมิน การวางแผนและจัดการ และการติดตามทบทวน พร้อมยกตัวอย่างการใช้ตารางบันทึกความเสี่ยง (Risk Register) เป็นเครื่องมือหลักที่ช่วยให้โรงเรียนเชื่อมโยงปัญหากับมาตรการจัดการได้อย่างเป็นระบบ โปร่งใส และตรวจสอบได้

          ผลการสังเคราะห์ยืนยันว่าการบริหารความเสี่ยงที่มีระบบสัมพันธ์กับคุณภาพผู้เรียนและความปลอดภัยของสถานศึกษา อีกทั้งยังสร้างองค์ความรู้ใหม่ที่สำคัญ ได้แก่ กรอบบูรณาการการบริหารความเสี่ยง การจำแนกความเสี่ยงแบบองค์รวม การยกระดับ Risk Register เป็นวัฒนธรรมองค์กร และการชี้ช่องว่างการวิจัยเพื่อพัฒนาเครื่องมือดิจิทัลและดัชนีความเสี่ยงระดับสถานศึกษา ข้อเสนอเชิงนโยบายเน้นการสร้างกรอบมาตรฐานระดับชาติ การจัดทำแผนความต่อเนื่องทางการเรียนรู้ การยกระดับนโยบายข้อมูล และการจัดตั้งศูนย์กลางข้อมูลความเสี่ยงด้านการศึกษา เพื่อให้โรงเรียนมัธยมศึกษาไทยสามารถก้าวข้ามความท้าทาย สร้างระบบการศึกษาที่ปลอดภัย โปร่งใส และยั่งยืน