มาตรการทางกฎหมายในการป้องกันภาวะมลพิษทางทะเล: ศึกษากรณีมาตรการในการตรวจสอบความเป็นเจ้าของเครื่องมือประมง

บทคัดย่อ

การทำการประมงพาณิชย์นั้นเป็นการทำประมงที่มีขนาดใหญ่กว่าการทำประมงพื้นบ้าน โดยมีการใช้เรือประมงและเครื่องมือประมงจำนวนมากเพื่อออกไปทำการประมงในทะเลของน่านน้ำไทย จึงมีโอกาส
ที่เครื่องมือประมงเหล่านี้จะได้รับความเสียหาย สูญหาย หรือถูกทิ้งลงสู่ทะเล ไม่ว่าจะเป็นการกระทำด้วย
ความจงใจ หรือไม่จงใจของผู้ทำประมงก็ตาม ทั้งนี้ เมื่อเครื่องมือประมงเกิดการสูญหายหรือถูกทิ้งสู่ทะเล
ย่อมทำให้ปะการังได้รับความเสียหายอย่างร้ายแรง และยังสร้างความเสียหายแก่สิ่งแวดล้อมทางทะเลชนิด
อื่นด้วย ซึ่งถือได้ว่าก่อให้เกิดปัญหาภาวะมลพิษทางทะเลอย่างร้ายแรง ซึ่งปัญหาภาวะมลพิษทางทะเลอันเกิดจากเครื่องมือประมงที่สูญหายหรือถูกทิ้งลงสู่ทะเลโดยที่ไม่มีการจัดทำเครื่องหมายประจำเครื่องมือประมง
ได้เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องและไม่มีแนวโน้มที่จะลดลง

อย่างไรก็ตาม การค้นหาและการกู้คืนเครื่องมือประมงในทะเลนั้นไม่สามารถกระทำได้โดยง่าย
และการที่หน่วยงานของรัฐไม่สามารถตรวจสอบถึงความเป็นเจ้าของเครื่องมือประมงจากเครื่องมือประมงดังกล่าวได้ ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลความเป็นเจ้าของเครื่องมือประมง ข้อมูลที่เชื่อมโยงกับเรือประมง หรือข้อมูล
ที่เป็นรายละเอียดการจดทะเบียนเรือ จึงทำให้ไม่อาจระบุได้ว่าบุคคลใดเป็นเจ้าของเรือประมงที่ใช้เครื่องมือประมงที่สูญหายหรือถูกทิ้งลงสู่ทะเลดังกล่าวในการทำการประมง และไม่สามารถบังคับใช้กฎหมายที่มีอยู่
เพื่อลงโทษบุคคลดังกล่าว ซึ่งจะเป็นการป้องกันมิให้ปัญหาภาวะมลพิษทางทะเลดังกล่าวเกิดขึ้นได้

บทความฉบับนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อทำการศึกษาถึงมาตรการทางกฎหมายในการป้องกันภาวะมลพิษทางทะเลอันเกิดจากเครื่องมือประมงที่สูญหายหรือถูกทิ้งลงสู่ทะเลโดยที่ไม่มีการจัดทำเครื่องหมายประจำเครื่องมือประมง ทั้งนี้ เป็นไปโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อนำไปสู่การวิเคราะห์เกี่ยวกับมาตรการในการตรวจสอบความเป็นเจ้าของเครื่องมือประมง โดยการกำหนดมาตรการให้ต้องมีการจัดทำเครื่องหมายประจำเครื่องมือประมงว่ามาตรการในการกำกับดูแลปัญหาดังกล่าวที่มีความเหมาะสมควรมีลักษณะอย่างไร รวมถึงองค์กร
ของรัฐองค์กรใดที่มีความเหมาะสมในการกำกับดูแลปัญหาดังกล่าว

การศึกษาในครั้งนี้ได้ทำการศึกษาถึงหลักการพื้นฐานทางกฎหมายสิ่งแวดล้อม และหลักการทางกฎหมาย ทั้งกฎหมายภายในของประเทศไทย และกฎหมายระหว่างประเทศ รวมถึงกฎเกณฑ์ที่ไม่ได้มีสถานะเป็นกฎหมายระหว่างประเทศด้วย เพื่อค้นหามาตราการที่เหมาะสมในการกำกับดูแลปัญหาภาวะมลพิษ
ทางทะเลอันเกิดจากเครื่องมือประมงที่สูญหายหรือถูกทิ้งลงสู่ทะเล จากการวิเคราะห์มาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการตรวจสอบความเป็นเจ้าของเครื่องมือประมงโดยการจัดทำเครื่องหมายประจำเครื่องมือประมง
ของประเทศไทยเปรียบเทียบกับอนุสัญญาระหว่างประเทศ และแนวทางขององค์การระหว่างประเทศ

          จากการศึกษา พบว่า บทบัญญัติกฎหมายของประเทศไทยที่มีผลใช้บังคับอยู่ในปัจจุบันนั้น แม้จะสามารถใช้บังคับในการลงโทษบุคคลที่ก่อให้เกิดความเสียหายแก่ทรัพยากรทางทะเลได้ก็ตาม แต่เมื่อปราศจากมาตรการทางกฎหมายในการตรวจสอบถึงความเป็นเจ้าของเครื่องมือประมงแล้ว ย่อมทำให้ไม่สามารถ
ที่จะนำตัวบุคคลดังกล่าวมาลงโทษตามกฎหมายได้ จึงเห็นได้ว่าบทบัญญัติกฎหมายของประเทศไทยที่มีอยู่
ในปัจจุบันนั้นไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอในการที่จะป้องกันภาวะมลพิษทางทะเลที่เกิดขึ้น และหากไม่มีการแก้ไขบทบัญญัติกฎหมายในเรื่องมาตรการในการตรวจสอบความเป็นเจ้าของเครื่องมือประมงแล้ว ปัญหาดังกล่าวคงจะเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง และส่งผลให้เกิดความเสียหายแก่ทรัพยากรทางทะเลของประเทศไทยอย่างมิอาจประเมินค่าได้

ด้วยเหตุดังกล่าว ประเทศไทยจึงมีความจำเป็นที่จะต้องสร้างมาตรการในการกำกับดูแลปัญหา
ที่เหมาะสม โดยการสร้างระบบในการจัดทำเครื่องหมายประจำเครื่องมือประมงสำหรับการทำการประมงพาณิชย์ในน่านน้ำไทย โดยนำเอาแนวทางตามความสมัครใจในการจัดทำเครื่องหมายของเครื่องมือประมงขององค์การอาหารและการเกษตรแห่งสหประชาชาติและประกาศกรมประมงที่เกี่ยวข้องมาเป็นต้นแบบ
ในการสร้างระบบให้มีความเหมาะสม และสามารถนำไปปฏิบัติได้จริง รวมถึงการมอบหมายภารกิจแก่องค์กร
ที่มีความเหมาะสมในการกำกับดูแลปัญหาดังกล่าวด้วย