ครูดี ศิษย์ดี มีอนาคตดี ในสังคมชาวพุทธ

บทคัดย่อ

บทความเรื่อง “ครูดี ศิษย์ดี มีอนาคตดี ในสังคมชาวพุทธ” มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายเกี่ยวกับหลักคุณธรรมของครูที่ดีและศิษย์ที่ดีในทางพระพุทธศาสนา ตลอดจนอธิบายหลักปฏิบัติในทางพระพุทธศาสนาเพื่อให้มีอนาคตที่ดีด้วย ผลการศึกษาพบว่าคุณลักษณะของครูที่ดีในทางพระพุทธศาสนาประกอบด้วยคุณธรรมหลัก 3 ประการ ได้แก่ 1) กัลยาณมิตร คือครูควรมีความเป็นกัลยาณมิตรและเป็นที่น่าเคารพยกย่อง 2) หลักทิศ 6 คือหน้าที่ตามหลักธรรมความเป็นครู และ 3) พรหมวิหาร คือหลักธรรมที่ส่งเสริมทำให้ครูมีความเป็นผู้ใหญ่ที่ดีและน่าเคารพ ส่วนศิษย์ดีในหลักพระพุทธศาสนาต้องประกอบด้วยคุณธรรม 3 ประการ ได้แก่ 1) หลักทิศ 6 คือธรรมอันเป็นหน้าที่ศิษย์ หลักธรรมนี้จะช่วยให้ครูเกิดความเมตตาสั่งสอนความรู้ให้เต็มที่ 2) อิทธิบาท คือหลักธรรมที่ช่วยให้บรรลุเป้าหมายความสำเร็จในการเรียน และ 3) พหูสูต คือข้อปฏิบัติเพื่อความเป็นบัณฑิตอันพึงประสงค์ จนสามารถนำความรู้ไปประกอบอาชีพเลี้ยงตนเองได้ เมื่อพิจารณาเกี่ยวกับการมีอนาคตที่ดีของครูและศิษย์ในสังคมชาวพุทธพบว่า ทั้งครูและศิษย์ต้องมีแนวคิดการดำเนินชีวิตตามหลักธรรม 3 ประการได้แก่ 1) ความไม่ประมาท เป็นหลักธรรมสำคัญอย่างยิ่งเพราะเมื่อไม่ประมาทย่อมปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ 2) หลักทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์ ช่วยส่งเสริมครูและศิษย์ให้มีอนาคตที่ดีในชาติปัจจุบัน และ 3) ธรรม 4 ประการ ส่งเสริมให้ผู้ปฏิบัติได้รับความรักใคร่เอ็นดูนำไปสู่ประโยชน์ 4 คือ เจริญด้วยอายุ วรรณะ สุข พละ ผลการศึกษาทั้งหมดสะท้อนให้เห็นว่าหลักคุณธรรมของครูที่ดีในทางพระพุทธศาสนาจะช่วยสนับสนุนความเป็นผู้เจริญให้แก่ผู้เป็นครู ส่วนหลักคุณธรรมของศิษย์ที่ดีในทางพระพุทธศาสนาช่วยสร้างความงอกงามให้แก่ผู้เป็นศิษย์ ทั้งนี้ไม่ใช่แต่ครูหรือเป็นศิษย์เท่านั้น บุคคลทั่วไปทั้งหลายหากประกอบด้วยแนวคิดการดำเนินชีวิตตามหลักธรรมก็จะทำให้เกิดประโยชน์กับชีวิตตนเองและสังคมส่วนรวม