เรื่องเล่าสกลนคร : การรับรู้ผ่านการประกวดธิดาปราสาทผึ้ง

บทคัดย่อ

       งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเรื่องเล่าของจังหวัดสกลนครที่นำเสนอผ่านการกล่าวสุนทรพจน์ของผู้เข้าประกวดธิดาปราสาทผึ้งในรอบ Speech Competition ประจำปี พ.ศ. 2566-2567 และการรับรู้ของผู้ชม การวิจัยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ โดยวิเคราะห์เนื้อหาสุนทรพจน์ของผู้เข้าประกวดจำนวน 55 คน และสัมภาษณ์เชิงลึกผู้ชมการประกวดจำนวน 20 คน แบ่งเป็นผู้ชมออนไซต์จำนวน 10 คน และผู้ชมออนไลน์จำนวน 10 คน 
       ผลการศึกษาพบว่า เรื่องเล่าของจังหวัดสกลนครที่นำเสนอผ่านสุนทรพจน์สามารถจำแนกได้ 4 ประเภท ได้แก่ 1) เรื่องเล่าด้านวัฒนธรรม (ร้อยละ 100) ครอบคลุมประเพณีแห่ปราสาทผึ้ง ผ้าย้อมคราม และความหลากหลายทางชาติพันธุ์ 2) เรื่องเล่าด้านธรรมะ (ร้อยละ 94.55) ที่เน้นวัดพระธาตุเชิงชุมและ
รอยพระพุทธบาท 3) เรื่องเล่าด้านธรรมชาติ (ร้อยละ 89.09) ที่กล่าวถึงทะเลสาบหนองหารและเทือกเขาภูพาน และ 4) เรื่องเล่าอื่น ๆ (ร้อยละ 58.18) ครอบคลุมประวัติศาสตร์ ผลิตภัณฑ์ท้องถิ่น และการท่องเที่ยว โดยเรื่องเล่าทั้งหมดถูกประกอบสร้างผ่านกรอบแนวคิด “เมือง 3 ธรรม” ทั้งธรรมะ ธรรมชาติและวัฒนธรรม ซึ่งสะท้อนการผลิตซ้ำทางวัฒนธรรมที่สอดคล้องกับนโยบายการท่องเที่ยวของจังหวัด
       ผู้ชมส่วนใหญ่สามารถรับรู้และเข้าใจเรื่องเล่าของจังหวัดสกลนครผ่านการประกวดได้ มีทัศนคติเชิงบวก และแสดงความชื่นชมต่อการนำเสนอ ทั้งนี้ พบความแตกต่างในการรับรู้ระหว่างผู้ชมออนไซต์และออนไลน์ โดยผู้ชมออนไซต์มีการรับรู้ที่ลึกซึ้งมากกว่าในมิติที่ต้องอาศัยประสบการณ์ทางประสาทสัมผัส ขณะที่ผู้ชมออนไลน์ได้รับประโยชน์จากเทคนิคการถ่ายทอดภาพและความยืดหยุ่นในการรับชมซ้ำ การใช้ทั้งสองช่องทางควบคู่กันจึงเป็นกลยุทธ์ที่เหมาะสมในการสื่อสารเรื่องเล่าทางวัฒนธรรมให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด