บทบาทของสำนักหอสมุดกับการพัฒนาความยั่งยืนทางการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม (BCG Tourism): กรณีศึกษา พิพิธภัณฑ์ชุมชนวัดแก้วน้อยและพิพิธภัณฑ์อุทกมรดกท้องถิ่น อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยบูรพา ได้รับการจัดสรรงบประมาณบริการวิชาการภายใต้โครงการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมฐานรากหลังโควิดด้วยเศรษฐกิจ BCG (U2T for BCG) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ทำให้ได้มีโอกาสลงพื้นที่ทำงานร่วมกับชุมชน ตำบลวัดหลวงและตำบลวัดโบสถ์ อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี และเล็งเห็นว่าชุมชนพนัสนิคม เป็นชุมชนที่เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม มีประเพณี วัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่น โบราณสถาน โบราณวัตถุที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้ให้คนรุ่นหลัง จึงได้จัดโครงการพัฒนาพิพิธภัณฑ์ชุมชนวัดแก้วน้อยและพิพิธภัณฑ์อุทกมรดกท้องถิ่น อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรีให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน โดยการเข้าพบกับผู้นำชุมชนเพื่อสื่อสารทำความเข้าใจ ชี้แจงวัตถุประสงค์และจัดกิจกรรมต่าง ๆ ร่วมกับชุมชน ทั้งโรงเรียน ชมรมผู้สูงอายุและวัด เช่น ตำบลวัดหลวง ได้จัดกิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการการเลี้ยงไส้เดือนดิน, การอบรมมัคคุเทศก์น้อย, การอบรมผู้สูงอายุ “สูงวัยไฮเทค: การใช้สื่อสังคมออนไลน์สำหรับผู้สูงอายุ เพื่อยกระดับผลิตภัณฑ์ชุมชน” ร่วมกิจกรรมสืบสานประเพณีบุญกองข้าว, กิจกรรมการอนุรักษ์วัฒนธรรม "โรงทานปันสุข อิ่มบุญ อิ่มใจ", โครงการจัดการพิพิธภัณฑ์ชุมชนวัดแก้วน้อย และโครงการส่งเสริมการเรียนรู้วิถีชีวิตและภูมิปัญญาท้องถิ่นในอดีต โดยใช้พิพิธภัณฑ์ชุมชนวัดแก้วน้อยเป็นสื่อการเรียนรู้  ส่วนตำบลวัดโบสถ์ สำนักหอสมุดได้เข้าร่วมประเพณีตักบาตรขนมครก, จัดโครงการบรรยายทางวิชาการการจัดการพิพิธภัณฑ์ชุมชน เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจและเกิดความร่วมมือระหว่างชุมชนกับสำนักหอสมุดในการร่วมกันพัฒนาพิพิธภัณฑ์วัดแก้วน้อยและพิพิธภัณฑ์อุทกมรดกท้องถิ่น อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรีให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน

ผลที่ได้รับจากการดำเนินโครงการ  1) สำนักหอสมุด มหาวิทยาลัยบูรพาได้พัฒนาพิพิธภัณฑ์ชุมชนวัดแก้วน้อยและพิพิธภัณฑ์มรดกอุทกมรดกท้องถิ่น อำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี ให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอย่างยั่งยืน โดยการจัดทำฐานข้อมูลดิจิทัลพิพิธภัณฑ์ชุมชนทั้ง 2 พิพิธภัณฑ์ให้เป็นแหล่งรวบรวมองค์ความรู้ ความเป็นมาของชุมชน ผ่านภาพ คลังสื่อดิจิทัล แหล่งเรียนรู้ดิจิทัลเพื่อการเรียนรู้ตลอดชีวิต 2) เด็กและเยาวชนในอำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี ได้รับความรู้เกี่ยวกับแหล่งท่องเที่ยวทางด้านโบราณสถาน โบราณวัตถุ วิถีชีวิต ขนบธรรมเนียมประเพณี ตลอดจนศิลปวัฒนธรรมของชาวพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี จากการจัดโครงการมัคคุเทศก์น้อย ยุวมัคคุเทศก์ และโครงการส่งเสริมการเรียนรู้วิถีชีวิตและภูมิปัญญาท้องถิ่นในอดีต 3) เด็กและเยาวชนในอำเภอพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี ได้ทราบถึงคุณค่าในวัฒนธรรม ภูมิปัญญาท้องถิ่นของตนเอง เกิดความรักและหวงแหนในทรัพยากรธรรมชาติและมรดกทางวัฒนธรรมของชาวพนัสนิคม จังหวัดชลบุรี