การปฏิบัติกรรมฐานกับวิถีชีวิตของมนุษย์

ผู้แต่ง

  • ภูเมศร์ ศักดิ์จันทร์ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย
  • พระครูวินัยธรวุฒิชัย ชยวุฑฺโฒ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

การปฏิบัติกรรมฐาน, จิตใจ, ความสงบ, พระพุทธศาสนา

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการปฏิบัติกรรมฐานกับวิถีชีวิตของมนุษย์ จากการศึกษาพบว่า การปฏิบัติกรรมฐานเป็นแนวปฏิบัติสมถกรรมฐานและวิปัสสนากรรมฐานเพื่อทำจิตใจเกิดความสงบโดยใช้การฝึกอบรมจิตใจ การทำสมาธิ และการเจริญปัญญา ซึ่งการพัฒนาจิตที่ใช้ธรรมอันเป็นที่ตั้งแห่งอารมณ์ของสติ โดยใช้แนวการปฏิบัติกรรมฐานของคนไทยเพื่อให้การดำเนินชีวิตมีคุณภาพชีวิตที่ดีและเรียบง่ายตามหลักพระพุทธศานา โดยมีรูปแบบการพัฒนาจิตของกรรมฐานทั้ง 5 สาย คือ สายการปฏิบัติพุทโธ สายการปฏิบัติพัฒนาจิตของสายอานาปานสติ สายการปฏิบัติพองหนอและยุบหนอ สายการปฏิบัติรูปนาม และสายการปฏิบัติสัมมาอะระหัง ซึ่งทั้งหมดเป็นรูปแบบการปฏิบัติที่สอดคล้องกันเพื่อให้ผู้ฝึกปฏิบัติไปสู่จุดมุ่งหมายของการบรรลุนิพพาน ตลอดจนการนำรูปแบบการปฏิบัติกรรมฐานทางพุทธศาสนาไปประยุกต์ใช้หลากหลายด้านเพื่อประโยชน์ทางการยึดเหนี่ยวจิตใจ เกิดความสงบ และการนำไปสู่การหลุดพ้นจากทุกข์จากการเข้าใจสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างมีเหตุผลและพร้อมยอมรับผลที่เกิดขึ้นแล้วนำไปสู่การแก้ไขปัญหาอย่างถูกวิธี โดยมุ่งหมายให้พัฒนาความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ทั้งทางกายและจิตใจ

References

เกริก พิสัยพันธ์. สติปัฏฐาน 4 กับการพัฒนาคุณภาพชีวิต. วารสาร มจร อุบลปริทรรศน์, 7(3), (กันยายน-ธันวาคม 2565). บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

ฉลอง พันธ์จันทร์ และคณะ. (2560). แนวทางการจัดการการท่องเที่ยวเชิงศาสนาและวิปัสสนากรรมฐานในพื้นที่จังหวัดขอนแก่นและจังหวัดมหาสารคาม. รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ โครงการย่อยที่ 2 แนวทางการจัดการการท่องเที่ยวเชิงศาสนาและวิปัสสนากรรมฐาน ในพื้นที่จังหวัดขอนแก่นและจังหวัดมหาสารคาม.

บุณชญา วิวิธขจร. (2559). การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานตามแนวสติปัฏฐาน 4. สารนิพนธ์พุทธศาสตรบัณฑิต, บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

ปัณณธร เธียรชัยพฤกษ์ ,พระมหาบุญรอด มหาวีโร (สืบด้วง), และทองอินทร์ มนตรี. การเจริญวิปัสสนากรรมฐานตามหลักสติปัฏฐาน 4 เส้นทางพ้นทุกข์. วารสาร มจร พุทธปัญญาปริทรรศน์, 6(3), (กันยายน-ธันวาาคม 2564). บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระครูภาวนาสังวรกิจ วิ. การพัฒนาตนตามหลักมหาสติปัฏฐาน 4. วารสาร มจร มนุษยศาสตร์ปริทรรศน์, 1(2), (กรกฎาคม-ธันวาคม 2558). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2545). พุทธธรรม. (พิมพ์ครั้งที่ 20). กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์บริษัท สหธรรมิกจำกัด.

------------------------------------------. (2553). พุทธวิธีแก้ปัญหาในศตวรรษที่ 21. กรุงเทพฯ: บริษัท สหธรรมิกจำกัด.

พระมหาไพจิตร อุตฺตมธมฺโม. (2564). เอกสารประกอบการสอน BU 5008 การปฏิบัติกรรมฐาน (Meditation Practice).

พระมหายงยุทธ ธีรธมฺโม. (2566). รูปแบบการปฏิบัติกรรมฐานและการประยุกต์ใช้ในสังคมไทย. วารสารมหาจุฬาวิชาการ, 10(3), มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระมหาวุฒิชัย วุฑฺฒิชโย. (2563). การศึกษาเปรียบเทียบรูปแบบการพัฒนาจิตของกรรมฐาน 5 สายในสังคมไทย. วารสารวิชาการทางพระพุทธศาสนา, 6(1), (ฉบับรวมที่ 10). ธรรมธารา.

พระมหาอนันต์อนุตฺตโร, บุญร่วม คำเมืองแสน, และพระมหาพจน์ สุวโจ. การปฏิบัติกรรมฐานเพื่อบำบัดความเครียด. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเอเชียอาคเนย์, 5(2), (กรกฎาคม-ธันวาคม 2565). มหาวิทยาลัยเอเชียอาคเนย์.

พระเมธีสุตาภรณ์ และคณะ. (2559). การพัฒนาศักยภาพแหลงทองเที่ยวทางพุทธธรรมในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ. รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์แผนงานวิจัยการพัฒนาศักยภาพแหลงทองเที่ยวทางพุทธธรรม ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ.

พระสง่าชัย ขนฺติพโล (สมรูป). (2563). คุณค่าทางจริยธรรมของการสอนวิปัสสนาภาวนาของวัดชายนา จังหวัดนครศรีธรรมราชในสังคมปัจจุบัน. วารสารมหาจุฬานาครทรรศน์, 7(4). มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระราชรัตนมงคล (มนตรี อภิมนฺติโก,ยางธิสาร). (2560). แนวทางการปฏิบัติกรรมฐานของนักศึกษามหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย. วารสารครุศาสตร์ คณะครุศาสตร์, 2(3). มหาวิทยาลัยราชภัฏกำแพงเพชร.

พระสุทธิวัชร์ ทรงไกรศร. (2565). การศึกษาปัจจัยที่ทำให้เยาวชนสนใจการปฏิบัติธรรมของกลุมพุทธธรรมกรรมฐาน, วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์.

พระอาจารย์แสนปราชญ์ ปัญญาคโม. (2566). “ตายดีวิถีพุทธ” ศูนย์พุทธวิธีดูแลผู้ป่วยระยะท้าย (Buddhist Hospice Care Center). ศูนย์พุทธวิธีดูแลผู้ป่วยระยะท้ายดูแลสงฆ์อาพาธ-ผู้ป่วยยากไร้ วัดป่ากรรมฐาน บ้านโนนสะอาด (ธ).

ราชบัณฑิตยสถาน. (2565). พจนานุกรมราชบัณฑิตสถาน พ.ศ.2554 เฉลิมพระเกียรติ พระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา 7 รอบ 5 ธันวาคม 2554. กรุงเทพฯ: ราชบัณฑิตสถาน.

ศศิญดา ธนยศโสภณ. (2558). ประสิทธิผลของการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานที่มีต่อการเปลี่ยนแปลงชีวิตของ ผู้ปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานโครงการพัฒนาจิตเพื่อพ่อ ณ วัดป่าเจริญราช จังหวัดปทุมธานี, วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, บัณฑิตวิทยาลัย: หาวิทยาลัยราชภัฏธนบุรี.

ศิริ ฮามสุโพธิ์. (2551). ประชากรกับการพัฒนาคุณภาพชีวิต. กรุงเทพฯ: โอเดียนสโตร์.

สมิตรา โสรีวกุล. (2565). การศึกษาวิเคราะห์การดำรงชีวิตตามหลักปัจจัย 4 ในพระพุทธศาสนาเถรวาท, วิทยานิพนธ์พุทธศาสตร์มหาบัณฑิต, บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

Nyanatiloka. (2007). Budddhist Dictionary: a manual of Buddhist Terms and Doctrines. Bangkok: O.S.Printing House.

กรรมฐานของมนุษย์

Downloads

เผยแพร่แล้ว

29-12-2024

How to Cite

ศักดิ์จันทร์ ภ. ., & ชยวุฑฺโฒ พ. . (2024). การปฏิบัติกรรมฐานกับวิถีชีวิตของมนุษย์. มจร สุรนารีสาร, 2(3), 50–59. สืบค้น จาก https://so14.tci-thaijo.org/index.php/msjkorat/article/view/1102