วารสารรัฐประศาสนศาสตร์และสหวิทยาเพื่อสังคม

แบ่งซื้อแบ่งจ้าง : ปัญหาการตีความสู่การรับผิด

จิรัชญา กลีบสุวรรณ์ — 2025-11-03

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์ปัญหาการตีความเรื่องแบ่งซื้อแบ่งจ้างที่นำไปสู่ความผิด พบว่า พระราชบัญญัติการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ พ.ศ.2560 และระเบียบอื่น ๆ มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการจัดซื้อจัดจ้างและบริหารพัสดุในการสร้างความโปร่งใส ป้องกันทุจริต ส่งเสริมการแข่งขันที่เป็นธรรม เพิ่มประสิทธิภาพการใช้งบประมาณรัฐ สร้างกลไกควบคุมและตรวจสอบการใช้จ่ายพัสดุ และทำให้การบริหารพัสดุมีมาตรฐานเดียวกัน แต่อย่างไรก็ตามในทางปฏิบัติผู้บริหาร หัวหน้าเจ้าหน้าที่ เจ้าหน้าที่ และผู้ที่ได้รับแต่งตั้งให้เป็นกรรมการคณะต่าง ๆ ในหลายหน่วยงานยังปฏิบัติไม่ถูกต้องเนื่องจากมีความเข้าใจที่คลาดเคลื่อน ไม่ดำเนินการตามขั้นตอน หลักเกณฑ์ เงื่อนไข และแนวทางวิธีปฏิบัติในการจัดซื้อจัดจ้างแต่ละวิธี หรือปฏิบัติหน้าที่ไปโดยไม่ระมัดระวัง ไม่ศึกษาหาความรู้เพื่อให้เกิดความเข้าใจที่ถูกต้อง และรวมถึงการมีเจตนาทุจริตด้วย สำหรับการแบ่งซื้อแบ่งจ้างจัดเป็นความเสี่ยงการทุจริตที่อยู่ในขั้นตอนก่อนดำเนินการ และถือได้ว่าเป็นการแสดงเจตนาไม่ให้มีการแข่งขันที่เป็นธรรมและเอื้อประโยชน์ต่อเอกชนรายใดรายหนึ่ง ซึ่งการตีความเรื่องการแบ่งซื้อแบ่งจ้างควรตีความตามเจตนารมณ์ของกฎหมาย โดยอาศัยข้อเท็จจริงแต่ละรายกรณี คำวินิจฉัยของคณะกรรมการวินิจฉัยปัญหาการจัดซื้อจัดจ้างและการบริหารพัสดุภาครัฐ และแนวคำพิพากษาของศาลปกครองสูงสุด ดังเช่นกรณีของการจัดซื้อ ATK ของชมรมแพทย์ชนบทในปี พ.ศ.2564 แต่เนื่องจากการลงโทษผู้กระทำผิดในกรณีนี้มีการกระทบต่อสิทธิ เสรีภาพ ชีวิต ร่างกาย และทรัพย์สินของบุคคลตามกฎหมายจัดซื้อจัดจ้าง และกฎหมายอื่นจึงเป็นหน้าที่ของกระทรวงสาธารณสุขในการที่จะดำเนินการซักซ้อมทำความเข้าใจใน นิยาม ขั้นตอนวิธีการปฏิบัติเพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่รัฐ สอดคล้องกับหลักธรรมาภิบาล และป้องกันความรับผิดที่จะเกิดจากการปฏิบัติราชการ

สิทธิชุมชนในการจัดการน้ำเพื่อการเกษตรรอบบึงกระจังงาม ตำบลศาลาแดง อำเภอโกรกพระ จังหวัดนครสวรรค์

พระพรหมพัฒน จนฺทโชโต (ไทเดโชธนเศรษฐ์) — 2025-10-31

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสิทธิชุมชนในการจัดการน้ำเพื่อการเกษตรรอบบึงกระจังงาม ตำบลศาลาแดง อำเภอโกรกพระ จังหวัดนครสวรรค์ 2) วิเคราะห์ความสัมพันธ์ของหลักสาราณียธรรมกับสิทธิชุมชนในการจัดการน้ำ และ 3) เสนอแนวทางในการบริหารจัดการสิทธิของชุมชนในการบริหารจัดการน้ำตามหลักสาราณียธรรม เป็นการวิจัยแบบผสานวิธี ประกอบด้วย การวิจัยเชิงปริมาณโดยแจกแบบสอบถามที่มีค่าความเชื่อมั่น 0.978 กับผู้ใช้น้ำรอบบึงกระจังงามโดยใช้สูตรทาโร ยามาเนได้ขนาดกลุ่มตัวอย่าง จำนวน 319 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์แบบเพียร์สัน และวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญโดยเลือกแบบเจาะจงจำนวน 21 รูป/คน โดยใช้แบบสัมภาษณ์และวิเคราะห์เนื้อหาเชิงพรรณนา พบว่า ระดับสิทธิชุมชนในการจัดการน้ำเพื่อการเกษตรรอบบึงกระจังตามหลักสาราณียธรรม โดยภาพรวม อยู่ในระดับมากมีค่าเฉลี่ยอยู่ที่ ( = 4.05, S.D. = 0.69) และระดับสิทธิชุมชนในการจัดการน้ำเพื่อการเกษตรรอบบึงกระจังตามตามแนวทางบริหารจัดการทรัพยากรร่วมของ Elinor Ostrom โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ยอยู่ที่ ( = 4.01, S.D. = 0.57) ขณะที่ความสัมพันธ์ของหลักสาราณียธรรม กับสิทธิชุมชนในการจัดการน้ำอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ0.01โดยภาพรวมมีความสัมพันธ์ในทางบวกหรือความสัมพันธ์กันในลักษณะที่คล้อยตามกันเป็นคู่ โดยภาพรวมอยู่ในระดับสูง (r=0.617**) และแนวทางในการบริหารจัดการสิทธิของชุมชนในการบริหารจัดการน้ำตามหลักสาราณียธรรม 6 พบว่า 1) การบริหารจัดการน้ำที่ดีเกิดจากการที่สมาชิกทุกคนสามารถแสดงความคิดเห็นได้อย่างเท่าเทียมบนหลักของเหตุและผล 2) มีการกล่าวขอบคุณหรือชมเชยเมื่อได้รับการแก้ไขปัญหาในการบริหารจัดการน้ำ หรือทำสิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อกลุ่มผู้ใช้น้ำ 3) สมาชิกผู้ใช้น้ำได้ตระหนักถึงกฎระเบียบความสำคัญในการบริหารจัดการน้ำ

สิทธิในการจัดสรรผลประโยชน์เรื่องน้ำเพื่อการเกษตร ในตำบลมหาโพธิ อำเภอเก้าเลี้ยว จังหวัดนครสวรรค์ ตามหลักทิฏฐธัมมิกัตถะประโยชน์

ประทีป ยิ้มแพร — 2025-10-31

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสิทธิในการจัดสรรผลประโยชน์เรื่องน้ำเพื่อการเกษตรในเขตตำบลมหาโพธิ อำเภอเก้าเลี้ยว จังหวัดนครสวรรค์ ตามหลักทิฏฐธัมมิกัตถะประโยชน์ 2) ศึกษาความสัมพันธ์ของหลักทิฏฐธัมมิกัตถะประโยชน์กับสิทธิในการจัดสรรผลประโยชน์เรื่องน้ำเพื่อการเกษตร และ 3) เสนอแนวทางในการส่งเสริมการใช้สิทธิในการจัดสรรผลประโยชน์เรื่องน้ำเพื่อการเกษตร ใช้แบบการวิจัยแบบผสานวิธี โดยการวิจัยเชิงปริมาณได้ขนาดกลุ่มตัวอย่างจากผู้ใช้น้ำในบึงหลวง จำนวน 157 คน คำนวณจากสูตรของทาโร ยามาเน ใช้แบบสอบถามที่ค่าความเชื่อมั่น 0.974 สถิติที่ใช้ในการวิจัย ประกอบด้วย ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์แบบเพียร์สัน และการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยทำการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญ จำนวน 16 รูป/คน ใช้เทคนิควิเคราะห์เนื้อหาเชิงพรรณนา ผลการวิจัย พบว่า 1) ระดับสิทธิในการจัดสรรผลประโยชน์เรื่องน้ำเพื่อการเกษตรในเขตตำบลมหาโพธิ อำเภอเก้าเลี้ยว จังหวัดนครสวรรค์ ตามหลักทิฏฐธัมมิกัตถะประโยชน์ โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ยอยู่ที่ = 4.13, S.D. = 0.55 และระดับสิทธิในการจัดสรรทรัพยากรตามแนวทางบริหารจัดการทรัพยากรร่วม ตามกติกาของ Elinor Ostrom โดยภาพรวม อยู่ในระดับมาก มีค่าเฉลี่ยอยู่ที่ = 3.90, S.D. = 0.55 2) ผลการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่าง หลักทิฏฐธัมมิกัตถะประโยชน์ กับ สิทธิในการจัดสรรผลประโยชน์เรื่องน้ำเพื่อการเกษตร โดยภาพรวม มีความสัมพันธ์กันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ (0.01) โดยมีความสัมพันธ์ในทางบวกหรือความสัมพันธ์กันในลักษณะที่คล้อยตามกันเป็นคู่ โดยภาพรวมอยู่ในระดับสูงมาก (r=0.888) และ 3) แนวทางในการส่งเสริมการใช้สิทธิในการจัดสรรผลประโยชน์เรื่องน้ำเพื่อการเกษตร พบว่า 3.1) สมาชิกต้องเข้าใจกฎ กติกา และแนวทางปฏิบัติร่วมกัน 3.2) เมื่อเกิดปัญหา ควรประชุมและเปิดโอกาสให้ทุกคนแสดงความคิดเห็น 3.3) การมีประธานและโครงสร้างกลุ่มช่วยจัดการปัญหาและสร้างความเท่าเทียม 3.4) หน่วยงานรัฐควรสนับสนุนการเข้าถึงน้ำของเกษตรกรอย่างเต็มที่ และ 3.5) เกษตรกรต้องปฏิบัติตามเงื่อนไขของรัฐเพื่อให้การบริหารจัดการน้ำมีประสิทธิภาพ

พลังชุมชน: กระบวนการสร้างการรับรู้และกำหนดเป้าหมายร่วมเพื่อพัฒนากลไกสร้างคุณค่าในตนเองของผู้สูงวัยในชุมชนพหุวัฒนธรรม

รัตติยา เหนืออำนาจ — 2025-10-31

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อขับเคลื่อนกระบวนการสร้างการรับรู้และกำหนดเป้าหมายร่วม เพื่อพัฒนากลไกสร้างคุณค่าในตนเองของผู้สูงวัยในชุมชนพหุวัฒนธรรม โดยใช้การวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม ซึ่งมุ่งให้ผู้สูงอายุ ผู้นำชุมชน และภาคีเครือข่ายมีส่วนร่วมทุกขั้นตอนของการดำเนินงาน ประชากร คือ ผู้สูงอายุอายุ 60 ปีขึ้นไป จำนวน 1,213 คน ในตำบลหนองนมวัว อำเภอลาดยาว จังหวัดนครสวรรค์ กลุ่มตัวอย่างคัดเลือกแบบเจาะจง จำนวน 45 คน ประกอบด้วยผู้สูงอายุ แกนนำชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุข พระสงฆ์ และตัวแทนภาคีเครือข่ายในพื้นที่ ผู้ให้ข้อมูลหลัก ได้แก่ ผู้นำชุมชน ผู้แทนองค์การบริหารส่วนตำบล พระครูและคณะสงฆ์ เยาวชน และผู้แทนภาคประชาสังคม เพื่อให้ข้อมูลเชิงลึกด้านทุนทางสังคมและวัฒนธรรมของชุมชน เครื่องมือการวิจัย ประกอบด้วย 1) แบบบันทึกภาคสนาม 2) แบบวิเคราะห์ SWOT Analysis 3) แบบบันทึก Key Messages และ 4) แบบบันทึกเวทีสะท้อนผลความคิดเห็นของชุมชน การรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล เก็บข้อมูลผ่านกระบวนการสี่ขั้นตอน ได้แก่ การวางแผน การขับเคลื่อน การสังเกตการณ์ และการสะท้อนผล วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหาเชิงพรรณนา และตรวจสอบความถูกต้องด้วยวิธีสามเส้า ผลการวิจัย พบว่า ขั้นการวางแผน พบว่าการลงพื้นที่พบปะผู้นำและผู้สูงอายุจาก 9 หมู่บ้าน ช่วยสร้างความเข้าใจร่วมและกำหนดเป้าหมายการพัฒนาที่ทุกฝ่ายยอมรับ ขั้นการขับเคลื่อน พบว่า การจัดเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้และวิเคราะห์สภาพพื้นที่ร่วมกัน ทำให้เกิดข้อตกลงพัฒนาร่วมระดับตำบลในรูปของบันทึกข้อตกลงความร่วมมือ ซึ่งเป็นกลไกสำคัญในการสร้างคุณค่าตนเองของผู้สูงวัย ขั้นการสังเกตการณ์ พบว่า ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมอย่างจริงจัง เกิดความภาคภูมิใจและตระหนักถึงคุณค่าของตนเอง และขั้นการสะท้อนผล พบว่า ผู้สูงอายุและภาคีเครือข่ายรู้สึกเป็นเจ้าของกิจกรรม เกิดแนวทางพัฒนาต่อเนื่อง และสร้างพลังร่วมในการยกระดับคุณภาพชีวิตของผู้สูงวัยในชุมชนพหุวัฒนธรรม กระบวนการวิจัยนี้สามารถขับเคลื่อนการสร้างการรับรู้และเป้าหมายร่วมได้อย่างเป็นรูปธรรม ผู้สูงอายุเกิดความตระหนักรู้ เห็นคุณค่าในตนเอง และร่วมกันพัฒนากลไกทางสังคมที่ยั่งยืนโดยมีความร่วมมือของบ้าน วัด โรงเรียน และภาครัฐเป็นฐานสำคัญ

บทบาทของนายกองค์การบริหารส่วนตำบลในการพัฒนาท้องถิ่น กรณีศึกษา : อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด

กฤตาภรณ์ ทะราษี — 2025-10-31

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาความคิดเห็นของบุคลากรที่มีต่อบทบาทของนายกองค์การบริหารส่วนตำบลในการพัฒนาท้องถิ่น อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด และ 2) เสนอแนะแนวทางในการพัฒนาบทบาทของนายกองค์การบริหารส่วนตำบลในการพัฒนาท้องถิ่น อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด ประชากรที่ใช้ในการศึกษา คือ บุคลากรองค์การบริหารส่วนตำบล อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด กำหนดขนาดของกลุ่มตัวอย่างจำนวนทั้งสิ้น 150 คน โดยใช้สูตรคำนวณของทาโรยามาเน่ เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูลโดยโปรแกรมสำเร็จรูปทางสถิติในหารหาค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน ผลการวิจัย พบว่า 1) ความคิดเห็นของบุคลากรที่มีต่อบทบาทของนายกองค์การบริหารส่วนตำบลในการพัฒนาท้องถิ่น อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด ทั้งสิ้น 6 ด้าน โดยภาพรวมอยู่ในระดับมาก ( = 4.07) โดยเรียงลำดับค่าเฉลี่ยมากไปหาน้อย ดังนี้ ด้านโครงสร้างพื้นฐาน ( = 4.26) ด้านส่งเสริมพัฒนาคุณภาพชีวิต ( = 4.21) ด้านเศรษฐกิจชุมชน ( = 4.07) ด้านการศึกษา วัฒนธรรมประเพณีและภูมิปัญญาท้องถิ่น ( = 4.02) ด้านรักษาความสงบเรียบร้อย และป้องกันบรรเทาสาธารณภัย ( = 3.92) และด้านทรัพยากร ธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ( = 3.87) และ 2) ข้อเสนอแนะแนวทางในการพัฒนาบทบาทของนายกองค์การบริหารส่วนตำบลในการพัฒนาท้องถิ่น อำเภอเมือง จังหวัดร้อยเอ็ด บุคลากรมีข้อเสนอแนะที่สำคัญคือ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลต้องมีองค์ความรู้เกี่ยวกับระเบียบ ข้อบังคับ กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาท้องถิ่น พร้อมทั้งต้องบริหารงานด้วยความโปร่งใสและสามารถตรวจสอบการปฏิบัติงานได้ รวมถึงต้องมีความรู้และทักษะในการกำกับ ดูแล ควบคุมและตรวจสอบการปฏิบัติงานของพนักงานให้เป็นไปตามระเบียบ และข้อบังคับของทางราชการ พร้อมทั้งส่งเสริมสนับสนุนในการสร้างนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาท้องถิ่นในการตอบสนองความต้องการในด้านการพัฒนาท้องถิ่นโดยคำนึงถึงประโยชน์สูงสุดของประชาชนเป็นสำคัญ